Vật liệu Nano (kim loại, có kích thước siêu nhỏ, bằng 1/50.000 đường kính sợi tóc) từ lâu đã được chứng minh là có khả năng diệt khuẩn vượt trội, đặc biệt là Bạc Nano. Trong thời gian qua, thietbiloc.com nhân được nhiều thắc mắc của khách hàng về công nghệ và máy lọc nước nano. Sau khi tham vấn với các nhà sản xuất đang cung cấp những sản phẩm lọc nước trong nhóm này, chúng tôi xin được tóm tắt những điểm cơ bản nhất như sau:
(Hình ảnh minh họa: những hạt nano bạc bám trên 1 sợi vải nhìn bằng kính hiển vi - những hạt nano này giúp vải hạn chế bám bụi bẩn)
Máy lọc nước bằng vật liệu nano:
Các nhà khoa học vẫn tiếp tục thử nghiệm, ứng dụng bạc nano trong xử lý nước nhưng còn vướng một số tranh cãi về tác dụng phụ của vật liệu này:
- Hạt nano quá nhỏ, khó bám trên các vật liệu dùng trong lọc nước và có xu hướng bị trôi theo dòng nước.
- Hạt nano có khả năng diệt khuẩn cao nhưng chưa chứng minh được khả năng phân tách các kim loại/ các tạp chất có trong nguồn nước.
- Hạt nano khi trôi theo dòng nước sẽ xâm nhập vào cơ thể người sử dụng, có khả năng chui sâu vào trong các tế bào. Hiện chưa có nghiên cứu nào đi sâu vào tác hại/ lợi ích khi "ăn - uống" hạt nano nhưng những sản phẩm dùng cho em bé được khuyến cáo không sử dụng công nghệ nano, vì các em bé thường đưa các đồ dùng lên miệng.
- Để sử dụng trong máy lọc nước, người ta thường phun dung dịch có nano lên trên bề mặt các loại màng lọc, các ống lọc than hoạt tính. Hiện tại, ứng dụng này được ưa chuộng nhiều hơn tại Hàn Quốc, các nước Đông Nam Á. Tại Mỹ và Châu Âu, do chưa chắc chắn về tác hại của hạt nano đối với người sử dụng, vật liệu này chưa được ứng dụng cho xử lý nước uống, tạm dừng lại trong xử lý nước thải.
FDA còn xếp hạt nano vào nhóm hóa chất cần quản lý đặc biệt, chúng tôi đã có bài viết riêng.
Máy dùng màng lọc nano
Đó là màng lọc có kích thước lỗ lọc tương đương 1 - 10 nanomet. Hầu hết các tạp chất hữu cơ/ vô cơ, vi sinh vật đều không thể lọt qua lỗ lọc nhỏ như thế này. Cách lọc này đúng nghĩa là lọc bằng lỗ lọc, là phương pháp thuần túy cơ học.
Do kích thước lỗ lọc quá nhỏ, màng lọc này rất dễ bị nghẹt nếu không được bảo vệ bằng các cấp lọc thô.
Màng nano cũng không có khả năng xử lý được độ cứng của nước vì nó không lọc được các ion kim loại.
Nhiều gia đình vì tin vào quảng cáo rất hấp dẫn mà không có điều kiện tìm hiểu sâu hơn đã mua máy lọc nước nano và kết cục không đạt được mục đích ban đầu.
Trong thời gian qua, chúng tôi nhận được ý kiến của nhiều khách hàng về công nghệ bạc nano, xin được chia sẻ:
Hơn 4 năm mình làm cộng tác viên với một Doanh nghiệp của Nga chuyên về nano bạc dùng trong nông nghiệp (thuốc bảo vệ thực vật), công nghệ của họ là các hạt nano bạc được bọc trong lớp polycarbon giúp kéo dài tác động DIỆT KHUẨN (vi khuẩn, không phải vi rút) của bạc. Công nghệ này do các nhà nghiên cứu của khoa Hoá trường ĐH Tổng hợp Quốc gia Matxcova mang tên Lomonosov sáng chế và đã được bảo hộ bản quyền ở nhiều nước trên thế giới. Trong tất cả các tài liệu mình đã làm việc và trong các buổi training cho nhân viên, cũng như các buổi thảo luận với các cơ quan nhà nước phụ trách về vấn đề thuốc bảo vệ thực vật, các chuyên gia (cả người trực tiếp sáng chế ra công nghệ này) đều khẳng định, các hạt nano bạc tác động lên MÀNG TẾ BÀO của vi khuẩn gây bệnh (tất nhiên là cả vi khuẩn có lợi nữa), phá vỡ quá trình trao đổi chất của tế bào VI KHUẨN và làm nó chết đi. Đặc tính SÁT KHUẨN của bạc được nhân loại sử dụng từ rất xa xưa, công nghệ nano chỉ giúp cho đặc tính này được phát huy ở mức độ tốt nhất (hiện nay). Và bạc hay nano bạc đều KHÔNG có tác dụng DIỆT VIRUS, vì cơ chế khác nhau (nói nôm na là vi rút không có tế bào). Vì vậy, các bệnh gây ra do virus thì nano bạc cũng chịu (mình đang nói đến bệnh trên thực vật).
Tuy nhiên, trong quá trình thực nghiệm sản phẩm của công nghệ nano bạc bọc polycarbon này, các chuyên gia của Nga phát hiện ra đặc tính của sản phẩm (ở đúng nồng độ họ tìm ra, không được cao hơn hay thấp hơn) giúp cây sản sinh và tăng cường hệ miễn dịch tự nhiên. Vì thế, hệ miễn dịch tự nhiên của cây sẽ chủ động bảo vệ mình khỏi sự tấn công của vi rút (tức là, có thể có bệnh nhưng không nặng/ quá nặng, cũng như quá trình hồi phục sẽ nhanh hơn bình thường).
Những gì mình chia sẻ mới chỉ được chứng thực trên thực vật. Nhưng cơ chế SÁT KHUẨN của bạc thì đã được dùng trong y tế.
Vì vậy, nếu các bạn mua các sản phẩm SÁT KHUẨN, SÁT TRÙNG có thành phần nano bạc, thì nó chỉ đơn giản là để giết vi khuẩn thôi nha!!!
Tuy nhiên, nếu trong sản phẩm có chứa nano bạc và có các thành phần khác (mình không biết tác dụng) mà có tác dụng diệt được vi rút thì đấy là vấn đề mình không đề cập đến! ?
Ps: Tại sao các hạt nano bạc cần có 1 lớp “bảo vệ” bên ngoài? Vì nếu không có thì nó mất tính ổn định, nó sẽ bị oxy hoá ngay trong quá trình sản xuất/ trong khi pha trộn / ngay khi tiếp xúc với đối tượng sử dụng... và mất tác dụng mong muốn! Vì thế đối với công nghệ nano bạc (nano kim loại nói chung), thì công nghệ nào bảo đảm được tính ổn định của bạc tốt nhất trong quá trình sử dụng thì công nghệ đó mới OK. Còn không thì bạn có thể sản xuất ra được bạc ở dạng nano, nhưng nó mất ngay tác dụng trong quá trình sản xuất thì cũng chỉ để làm màu làm mè mà thôi!
(Bui Thi Thuy Nga)
VẬT LIỆU NANO – SỰ THẬT SAU ÁNH HÀO QUANG
Hôm nay mình sẽ kể câu chuyện về nano nói chung, cả nhà nghe cho vui tai nhé.
1. Hào quang của nano???
Vật liệu nano được định nghĩa cơ bản là các vật liệu có 1 trong 3 kích thước của nó nằm trong thước đo nanomet (1-100 nm). Vật liệu nano đã đóng góp tích cực cho nhiều lĩnh vực khác nhau. Những sản phẩm có thành phần nano nhiều không kể xiết, từ sơn quét nhà, vỏ bao ketchup, kem chống nắng, mắt kính [1]… Các nghiên cứu về ứng dụng của vật liệu nano ở các lĩnh vực y dược, nông nghiệp, thực phẩm bùng nổ, số bài báo khoa học tăng chóng mặt trong thời gian ngắn (hình 1).
2. 2 mặt của 1 đồng tiền
Tuy nhiên, trong lúc mọi người đang hân hoan về ứng dụng của vật liệu nano. Các nhà khoa học lúc đấy đặt ra câu hỏi trong đầu: liệu vật liệu nano có an toàn không, nhất là việc hiện diện của nó ở khắp nơi. 1 nguyên tắc bất di bất dịch của độc chất học là: “tất cả mọi thứ đều độc hoặc không độc, chính nồng độ và đường dùng của nó quyết định điều đó”. Ví dụ: nước - 1 chất tưởng chừng cần thiết và vô hại, nhưng nếu ta uống 1.5-2 L mỗi ngày là tốt cho sức khỏe; 1 người uống 10 L nước là … chết sặc ☠️?! Ngoài ra bản chất vật liệu nano rất khác với vật liệu cùng loại kích cỡ lớn: kích thước, hình dạng, coating ... . Vì thế, khoa học gia Âu Mỹ đã bắt đầu điều tra về tính an toàn của chúng.
Nghiên cứu được coi là hồi chuông mở đầu về độc tính nano có thể nói tới Poland et al trên Nature Nanotechnology 2008. Họ cho thấy carbon nanotube (sợi nano carbon) đường kính 50 nm dài 100 micromet tạo ra khối u ở mô cơ hoành tương tự sợi abestos, tuy nhiên sợi carbon rối đường kính 15nm thì không. Nguyên nhân là sợi carbon dài làm cho đại thực bào không tiêu được, trong quá trình gọi là ‘thực bào chán nản’ (frustrated phagocytosis) (hình 2)[2]. Nhiều nghiên cứu sau đấy cũng cố thêm cho luận điểm 1 số sợi nano gây ra ung thư ở chuột giống với Abestos [5]! ☠️?
?Phụ lục: Abestos chính là Ami-ăng trong tiếng Việt, trước dùng làm bê tông, gạch ... Ami-ăng là 1 chất gây ung thư phổi điển hình ☠️?, việc sử dụng Ami-ăng trong xây dựng đã bị cấm từ lâu ở các nước ‘chết nhát’ như Anh, Úc, EU [3,4]).
Sau đấy, các nước ‘chết nhát’ trên hiểu rằng họ không thể ngó lơ trước mặt tối của ánh hào quang nano được. Họ liên tục ủng hộ cấp tiền cho các nghiên cứu về độc tính nano. GS Peter de Witte là 1 trong những người được cấp funding lớn [6], 1 hôm ông ta tuyển được 1 anh chàng DS trẻ tuổi đầy năng lượng từ VN qua?. Ông ấy mời anh ta vào phòng: “Hùng, trong lab tôi, bạn là người có kiến thức về dược lý và độc tính nhiều nhất, tôi sẽ rất vui nếu bạn tiếp nhận đề tài để nghiên cứu độc tính/an toàn của 12 chất nano kim loại và phi kim của EU”. Cảm ơn GS đã bọc mệnh lệnh của mình ngọt như mía lùi, ngọt hơn cả vỏ bọc của các tiểu phân nano. Từ đấy, các nghiên cứu độc tính nano từ các nước nổ ra ào ạt (hình 3)
3. Nano bạc, vàng hay bất cứ thứ gì: đặc điểm và thử nghiệm????????
Quay lại chủ đề về nano bạc. Như mình đã nói, chưa có nghiên cứu nào dùng nano bạc trị nCoV, SARS hay MERS. Thử tìm tác dụng của nano bạc trị corona thì ra 3 kết quả. Thấy 1 nghiên cứu dùng nano graphene-bạc có tác dụng trên feline corona (corona mèo ?). Khoan hãy nói về đặc điểm của graphene-bạc này. Đây là nghiên cứu trên tế bào, còn lâu mới nói tới kết quả trên người [7] (hình 3).
Còn về độc tính của nano bạc, chỉ cần bỏ vào pubmed (database các nghiên cứu của Mỹ), thì ra hơn 2855 kết quả, có cả độc tính vào vết thương hở, hô hấp, tiêu hóa (hình 3).
Giữa 3 và 2855, con số nào lớn hơn, k cần phải là DS, BS, TS cũng thấy rõ.
Ngoài ra việc chế tạo tiểu phân nano không bao giờ là câu chuyện dễ dàng, nhất là về độ phân tán, kích thước của nó. Thường người ta sẽ đo độ phân tán kích thước để xác định độ ‘purity’ của tiểu phân [6] (hình 1). 1 người ít kinh nghiệm cố tạo tiểu phân 30 nm có thể tạo ra nhiều tiểu phân 60 và 3 nm là bình thường.
Tiểu phân nano kim loại kích thước bé có thể tương tác với các thành phần trong cơ thể tạo ra nhiều gốc oxy hóa, nó lại đi lại khắp nơi rất dễ dàng, khả năng gắn vào khoảng hở của DNA (intercalation) [8]. Bất cứ cái gì mà đụng chạm tới DNA đều có khả năng gây ung thư. Ví dụ: tia UV thay đổi nucleotide DNA, tiếp xúc nhiều gây ung thư da.☠️?
Ngoài ra tiểu phân nano không chế tạo tốt hoàn toàn có thể kết tụ. Khi kết tụ thì kích thước của chúng thay đổi, từ nano có thể chuyển lên micro. Không loại trừ khả năng chúng tương tác với đại thực bào và tạo ra quá trình ‘thực bào chán nản’ là nguyên nhân dẫn đễn khối u như trường hợp của sợi carbon ở trên.
Tất nhiên là những phân tích trên đều dựa vào lý lẽ là từng tiểu phân nano cụ thể (kích thước, nồng độ, cách bào chế ...), mình không vơ đũa cả nắm tất cả nano bạc?. Có điều, việc nano bạc trị coronavirus (cụ thể Covid-19) chưa được ai chứng minh là sự thật, trong khi khả năng gây độc cho người là có. Thậm chí nếu người tạo ra tiểu phân nano không tốt thì càng làm nó độc hơn. Rõ ràng bài toán lợi ích - rủi ro ở đây nghiêng về bên nào, mọi người đã có câu trả lời.
Mấy hôm trước mình còn thấy có tiệm bánh kẹo bảo là bỏ nano bạc vào để diệt khuẩn, ăn chocolate trị nCoV ??! 1 trường ĐH nói là chế tạo được nano bạc, hãy hỏi họ bộ câu hỏi mà mình soạn hôm trước, nhớ là thật cụ thể; còn 1 tiệm bánh kẹo mà nói chế được nano bạc có chất lượng!? Vậy mà có người tin mới tài.
4. Chúng ta nên làm gì?
FDA (cơ quan quản lý thực phẩm và thuốc của Mỹ) không khuyến cáo dùng nano bạc đường uống, vì họ cũng không thể biết hết tác dụng của nano bạc trong cơ thể, dù là kích cỡ nào [9].
Mình viết bài này không phải là chọc ngoáy ai cả, hy vọng tạo được lời cảnh tỉnh:
- Công ty bán hàng: đừng vì lợi nhuận mà làm mất hình ảnh. Tuy nhiên mong họ sẽ rút lui là rất khó, liên quan tới tiền mà.
- Tuy là người VN là dân tộc ‘anh hùng’, nhưng chúng ta chỉ muốn ‘anh hùng’ trong thời chiến, trong chống lũ lụt, thiên tai... Còn về sức khỏe, hãy cảnh giác tự bảo vệ mình. Dù nước VN có chậm phát triển hơn Âu Mỹ, nhưng sức khỏe và sinh mạng của con người mọi dân tộc là đáng quý như nhau.
- Thay vì trông đợi vào các cơ quan chức năng và cơ quan truyền thông, chính mọi người hãy hành động, hãy share những kiến thức đúng từ nguồn tin cậy để giúp cho chính bạn bè và gia đình của mình không bị tiền mất, tật mang
Chúc cả nhà khỏe và tỉnh táo đừng để mất bạc mà có khi còn mang bệnh nhé.???
TS.DS.Phạm Đức Hùng
BV Nhi Cincinnati
Bình luận
Nhiều nhà khoa học trên thế giới đang nghiên cứu về ứng dụng hạt nano cũng có đề cập đến cả tác động của hạt nano trong xử lý nước thải. Họ lý luận rằng: hạt nano được thải ra sông hồ có thể sẽ thâm nhập vào các loại hải sản. Các loài này không có khả năng tiêu hóa và biến đổi hạt nano. Nếu như con người sử dụng nguồn hải sản tại đây, họ sẽ vô tình tiếp nhận một lượng hạt nano vào cơ thể.